با وقوع انقلاب در تکنولوژی اطلاعاتی و شبکه های الکترونیکی بحث و جدلهای زیادی در خصوص تاثیر این تکنولوژی ها بر عوامل ومولفه های حاکمیت نظامی به وجود آمده است.عدهای معتقدند که تکنولوژی اطلاعاتی موجب انقلابی در امور نظامی شده است زیرا دقت هدف گیری و برد سلاح های نظامی را افزایش داده است و موجب پیشرفتهای چشمگیری در زمینه تکنولوژی و روشهای فرماندهی، کنترل و ارتباطات و جاسوسی شده است.
. در مقابل عده ای معتقدند که شبکه های
الکترونیکی موجب تحول در جنگ سنتی و ظهور انواع جنگهای جدید و تهدیدات جدیدی شده اند. کدام ادعا صحیح است؟
برای اینکه بتوانیم این سوال را پاسخی جامع و روشن کننده داده باشیم باید ببینیم که شبکه های الکترونیکی چه کاربردهایی در زمینه امور نظامی دارند.
کاربردهای نظامی :
گسترده ترین کاربردی که شبکه های الکترونیکی در حوزه امور نظامی امکان پذیر میسازند «جنگ اطلاعاتی» است. برای جنگ اطلاعاتی تعریفهای متعددی ارائه شده است که به برخی از آنها اشاره میکنیم.
برخی در تعریف آن چنین گفته اند که جنگ اطلاعاتی عبارت است از استفاده از اطلاعات برای کسب اهداف ملی یا فردی. بر اساس تعریف دیگر،جنگ اطلاعاتی، شامل تمام اقداماتی میشود که برای بهره برداری از طیف اطلاعاتی و در عین حال باز داشتن از استفاده از آن به عمل میاید. مدیر فرماندهی، نظارت،ارتباطات و کامپیوتر ستاد مشترک ارتش امریکا نیز چنین تعریفی از جنگ اطلاعاتی ارائه میدهد:«عملیاتی که منجر به حصول برتری اطلاعاتی با تاثیر گذاری بر روی اطلاعات دشمن ، روندهای پردازش اطلاعات، سیستم های اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتر میشود و در عین حال از اطلاعات، فرایندهای پردازش و سیستم های اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری خودی حفاظت و دفاع میشود،جنگ اطلاعاتی نام دارد».
بر اساس این تعاریف میتوان هدف عمده جنگ اطلاعاتی را قرار دادن ذهن انسان به وسیله توقیف، تنزل،تخریب یا دستکاری جریان اطلاعات به آن (ذهن انسانی) بر شمرد.
در واقع هدف نهایی این جنگ و رویارویی،تصمیم گیری رقیب و دشمن است. اگر بتوان از میان تعریفهای ارائه شده،تعریف مشترکی را بیان نمود مشخص میشود که اهداف واقعی جنگ اطلاعاتی صرفا بر روی سیستم های تهاجمی دشمن متمرکز نیست بلکه بر روی روندهای تصمیم گیری دشمن نیز طراحی میشود. به همین دلیل باید گفت که طراحی حملات جنگ اطلاعاتی بر اساس مشخصات سیستمهای تهاجم نیست بلکه بر پایه تاثیر گذاری در سطوح بالای فرماندهی است.
اشکال و گونه های جنگ اطلاعاتی:
به طور کلی دو گونه و شکل جنگ اطلاعاتی وجود دارد:
1)جنگ شبکه ای( NETWAR)
2) CYBERWAR
NETWAR یا جنگ شبکه ای به جنگ اطلاعاتی ای گفته میشود که بین افراد،جوامع و ملتها جاری می شود و هدف آن جامعه و اهداف غیر نظامی است. هدف اصلی این جنگ تخریب و در هم ریختن اندیشه ها و باورهای موجود و حاکم بر جامعه و جایگزین کردن انواع جدیدی به جای آنهاست. در جنگ شبکه ای ، معمولا دو مجموعه هدف گیری میشود:یکی افکار عمومی و دیگری عقاید نخبگان.
در CYBERWAR ، هدف اصلی از هم گسیختن سیستم های اطلاعاتی و مخابراتی ، سیستم های کنترل و فرماندهی ، ارتباطات و خبر گیری و جاسوسی نیروهای نظامی دشمن و غیر عملیاتی کردن آنها در صحنه نبرد میباشد.
سطوح جنگ اطلاعاتی:
جنگ اطلاعاتی معمولا در دو سطح تعریف شده و مورد توجه قرار میگیرد:
1 ) سطح تاکتیکی
اقدامات ضد رادار،نظارت،رخنه در ارتباطات کامپیوتری و عملیات روانی و به طور کلی شکل های سنتی حملات اطلاعاتی در این سطح میگنجد.ازویژگیهای این سطح میتوان به این موارد اشاره کرد:
- روش اقدام و ضد اقدام
- پشتیبانی کردن از فعالیت های نظامی
- اهداف در این سطح منطقه ای هستند و دور نمای محدودی دارند.
این شکل از حملات در سطح تاکتیکی انجام میشود و نیاز به دانستن مشخصات تکنیکی و روشهای عملیاتی دارد و میتواند در قالب چند عملیات همزمان و پی در پی انجام شود.
2)سطح استراتژیک
جنگ افزارهای استراتژیک جنگ اطلاعاتی به طور گسترده ای باعث کاهش اهمیت فاصله و مسافت میشود.
ابزارهای جنگ اطلاعاتی:
1-ویروسها:ویروس ها برنامه هایی میباشند که قادر به تکثیر خود به برنامه های بزرگتری هستند.برنامه های ویروس وقتی فعال میشوند که برنامه میزبان شروع به فعالیت کند وبه دنبال آن،ویروس خود را تکثیر میکند و برنامه های دیگر را آلوده مینماید.ویروسها در هر محیط کامپیوتری ساخته میشوند.پس تعجب آور نیست که به عنوان جنگ افزار اطلاعاتی مورد استفاده قرار بگیرند.
2- کرمها:کرم ها یک برنامه مستقل اند که به طور ناگهانی و وسیع خود را تکثیر میکند و از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر و شبکه های دیگر می رود و بر خلاف ویروسها ،برنامه های دیگر را تغییر نمیدهند.از عوارض این جنگ افزار اطلاعاتی میتوان به نابود شدن منابع موجودی اطلاعاتی در شبکه و انتشار آنها در شبکه اشاره کرد.
3-اسب تراوا:اسبهای تراوا برنامه هایی هستند که در داخل سایر برنامه ها پنهان میگردند و برنامه های خود را به اجرا در میاورند. اسب تراوا میتواند خود را استتار کند و حتی در برنامه های ایمنی شبکه نیز خود را جای دهد.
4-درهای پشتی یا دامی:این ابزار شامل سازوکارهایی است که طراح نرم افزار در زمان ساخت نرم افزار تعبیه میکند تا در زمانی که سیستم حفاظت کامپیوتر به طور طبیعی کار میکند،به طراح این امکان را میدهد تا او بتواند به طور مخفیانه وارد سیستم شود.این مکانیزم در زمان جنگ اطلاعاتی قادر است سیستمها و اطلاعات ذخیره شده در کشورهای خارجی را مورد کاهش قرار دهد.
5-میکروبها:این عوامل میتوانند باعث تخریبهای شدید در سیستم بشوند و برخلاف ویروسها میتوانند بر روی سخت افزارها موثر واقع شوند.
6-بمبهای EMPو تفنگهای :HERF:HERF
این ابزارها امواج رادیویی با قدرت زیاد هستند که میتوانند امواج رادیویی پرقدرت را به اهداف الکترونیکی شلیک کنند و آنها را از بین ببرند.
7-پالسهای الکترو مگنتیک:
منبع این پالسها میتواند انفجارات هسته ای و یا غیر هسته ای باشد و نیز میتواند توسط نیروهای ویژه ای که در داخل منطقه دشمن نفوذ کر ده اند در نزدیک مراکز الکترونیکی منفجر شده و باعث تخریب قسمتهای الکترونیکی تمام کامپیوتر ها شود.
ویژگیهای جنگ الکترونیکی:در این بخش،چند ویژگی مهم جنگهای اطلاعاتی را بر میشماریم:
1-کم هزینه بودن ورود به جنگ اطلاعاتی:هزینه ورود به جنگ اطلاعاتی بسیار پایین است.برخلاف سلاح وجنگ افزارهای سنتی، توسعه جنگ افزارهای جنگ اطلاعاتی احتیاج به منابع مالی گسترده ندارد. برخورداری از تخصص در سیستمهای اطلاعاتی طراحی و مدیریت شبکه های الکترونیکی از شرایط لازم برای ورود به این قسم از جنگ است.
2-افزایش نقش و اهمیت «فریبکاری و درستکاری»:در جنگ اطلاعاتی این امکان وجود تا با تکیه بر تکنیکهای اطلاعاتی،توانایی فریب دادن و دستکاری را افزایش داد.عناصر جنگ اطلاعاتی میتوانند تا با کمک گرفتن از اطلاعات کلیدی افکار عمومی را دستکاری و آنرا در مسیر دلخواه خود بسیج کنند.
3-ایجاد خدشه در مرز بندی سنتی: در جنگ اطلاعاتی مرزهای سنتی و جغرافیایی از بین میروند.تنوع در جنگ افزارها و استراتژیها موجب میشود که چه کسی مورد حمله قرار گرفته و چه کسی متهم به حمله کردن است.
4-مشکل بودن هشدار دادن تاکتیکی و ارزیابی حمله های صورت گرفته: در حال حاضر هیچگونه سیستم هشدار دهنده تاکتیکی که قادر باشد بین حملات جنگ اطلاعاتی و دیگر فعالیتهای رایانه ای فرقی نهد وجود ندارد.در نتیجه نمیتوان تشخیص داد که دقیقا چه زمانی حمله صورت میگیرد.از کجا حمله شروع میشود و چه کسی حمله میکند و این حمله و تهاجم چگونه هدایت میگردد.
5-بروز چالشهای جدید در جاسوسی:در جهان و فضای الکترونیکی جایی برای پنهان شدن وجود ندارد.با افزایش و پیشرفت ماهواره هایی که به شبکه های الکترونیکی متصل اند توان مراقبت الکترونیکی بینهایت افزایش می یابد.پیامد ها و تاثیرات جنگ اطلاعاتی جنگ اول خلیج نشان داد امروزه استفاده از شبکه های الکترونیک و جنگ افزارهای اطلاعاتی میتوانند نقش فوق العاده مهمی در تعیین نتیجه یک جنگ داشته باشند.استفاده از این تکنولوژی میتواند یک مزیت اطلاعاتی ایجاد کند. به طور که بتوان جنگ را از قبل از آن که شروع شود،برد.بدترین حالت برای یک ارتش آن است که جنگ را قبل از آنکه شروع شود ببازد.جنگ اطلاعاتی نظامی در سه عرصه آمادگی،پدافندوآفند بروز می یابد.جنگ اطلاعاتی در عرصه آمادگی میتواند در صحنه نبرد و یا در مدیریت یکپارچه در صحنه نبرد رخ دهد.جنگ اطلاعاتی پدافندی شامل اقداماتیست که در جهت جلوگیری از قطع ارتباطات کامپیوتری در صحنه نبرد صورت میپذیرد.در عملیات آفندی الکترونیکی هم سعی میشود ارتباطات کامپیوتری در حوزه فرماندهی،نظارت و ارتباطات کامپیوتر و جمع آوری ااطلاعات و مراقبت وشناسایی مورد حمله واقع شود. جنگ اطلاعاتی نظامی عمدتا به سوی کنترل،فرماندهی،ارتباطات و جاسوسی جهتگیری میشود.باپیدایش تکنولوژی اطلاعاتی،روشها و اشکال جنگی تکامل یافته اند. از زمانهای گذشته ایده ی از بین بردن فرمانده نیروهای دشمن،اهمیت و اولویت زیادی در ذهن برنامه ریزان نظامی داشته است.یعنی،اگر فرمانده دشمن کشته یا اسیر میشد آنگاه نیروهای تحت فرماندهی او میتوانستند به طور منسجم عمل کنند و یگان عملیاتی در آستانه شکست واز هم پاشی قرار میگرفت.با پیدایش و گسترش شبکه های الکترونیکی،با ازبین رفتن فرمانده ، نیروها باز میتوانند در صحنه عمل نمایند.یعنی میتوان ارتشی را با ساختاری غیر سلسله مراتبی ایجاد کرد که شدیدا متکی به شبکه های کامپیوتر و سازماندهی شبکه ای باشد و هدف اصلی را از حذف فرماندهی به کل سیستم کنترل،فرماندهی، ارتباطات و جاسوسی گسترش داد.البته شکل گیری چنین ارتشی پیامد های مهمی نیز دارد که اصلی ترین آن آسیب پذیری شدید در صورت وقوع تخریب سیستم است که در این موقع اجرای جنگ اطلاعاتی رقیب علیه آن بسیار آسان میشود.
توجه **فوری** توجه